Gjennom eit gamalt, sepiafarga fotografi møter eg blikket til ei strålande og streng skjønnheit frå ei anna tid. Eg vandrar meir eller mindre pliktskuldig rundt i eit lite museum, ein liten avstikkar på vei inn mot sentrum og det gamle tyrkiske kvarteret på andre sida av elva. Museet er er lite, sjølv ein interessert gjest greier lett å gå granske bileta av kjendisar og politikarar på nokre minutt. I tillegg står det ei seng i eit hjørne i eine etasja, og på loftet kan du sjå ein bibel ligge oppslått i ein glasmonter. I fylgje ein plakat skal det vere ein lysbileteframvisar i kjellaren, eller kanskje ein powerpoint-presentasjon. Mest truleg syner dei ein film på dagar med god tilstrøyming - men éin skeptisk sunnmøring er ikkje nok til å drage i gong videokanona. Det gjer ingenting: Eg held meg i midten, i etasja over, her er det i tillegg til nevnte kjendisar nokre familieprortrett frå hine hårde dagar. Det er ved eitt av desse eg stoppar opp. Blikket på andre sida er direkte og fast. Alvorleg. Det er to jenter på biletet, og begge har neven godt planta i hofta, kroppshaldninga oser av sjølvtillit. Begge har på seg ei orientalskinspirert folkedrakt - dei er fødde i det Ottomanske riket, og summen av det heile gjer at ein lett får assosiasjonar til magedans og persiske prinsesser, til teppekledde harem og hasjfylde tehus. Den eldste av systrene krummar kroppen litt, kanskje for å få plass i ramma, eller fordi veslesystra si utstråling trekkjer ho inn. Resultatet er at eg ser berre på den eine av dei. Etter ei stund er ikkje blikket berre direkte, det er reint avvisande, utfordrande. Eg vert ståande å tenke. Kva drøymer dette mennesket om, kva kan ho få ut av livet, kvar ønskjer ho å reise, har ho høyrt om Bengal eller Sibir, kva har ho lese om i bøker og eventyr, fanst det glansfulle magasin med filmstjerner då ho vaks opp, kanskje ein kinosal, eller ein jazzklubb eller tilsvarande. Hadde ho vener å prate med, å flire med og la seg trøyste av, haldt ho seg heller åleine med ei bok, hadde ho kanskje eit ekstra godt lag med dyr. Lærte ho nokon gong å smile?
For meg er det klart at dette er ei jente som kan få det ho vil her i verda, dette er den type jente som får fedre til å kome med strenge reglar og mødre med enda strengare kommentarar. Akkurat litt strengare enn kva sysken og jamnaldrande får høyre. Hald ryggen rett. Fald hendene. Ikkje stir. Da som no ligg verda opa for dei som spelar på dei rette strengane, som ter seg korrekt og skjønar kodene. Som held seg med dei rette venene. Dette er ikkje ein vanskeleg spådom frå der eg står i byrjinga av 2018, midt i hennar museum og vel vitande om historia hennar vidare: Namneskiltet under seier «Gonxha» - eg må spørje ein ansatt om uttalen - men det er under eit anna navn vi har lært ho å kjenne: Mor Teresa.
Vi har sett ho før. Ansiktet er godt kjent over heile verda, ho dukkar opp i skulebøker og vert nemnd på TV og i filmar, ho blir til og med brukt av organisjonen MOT som eit førebilete. Ho er blitt eit universelt symbol på godheit og medkjensle. Eg har til overmål sett andletet hennar brukt i ei bok om psykologi, ho vart framstilt som eit døme på at personlegheita di viser seg i andletet når du eldast, underforstått at snille, gode menneskje får snille, gode andlet i livets haust. Det er til å verte kvalm av.
I 1979 vart ho tildelt Nobels fredspris for sitt arbeid mot fattigdom, med grunngjevinga at fattigdom var ein trugsel mot verdsfreden. I 2016 blei ho gjort til helgen av den katolske kyrkje, med heile to mirakel på merittlista. Vatikanet krev berre eitt for å bli heilaggjort, men Mor Teresa glimta til med to. Etter sin død.
No har eg særs lite å stille opp med av argument mot den katolske guds uransaklege vegar; om eit bilete av ei gamal Albansk kjerring kan kurere kreft - flott. Lat oss trykke opp fleire bilete og henge dei opp der dei trengs. Men påstanden om at ho gjorde ein innsats for dei fattige er langt over streken - at Mor Teresa vart eit verdsomspennande symbol for medkjensle for dei fattige er kanskje det største mirakelet.
Mor Teresa sin innsats for dei fattige var både livslang og oppofrande, utan tvil, men mest av alt var den eit velregissert PR-maskineri. I museet til hennar minne kan du sjå bilete frå eit langt liv med kjendisvener, som Charles og Diana, Bill og Hillary Clinton, Ronald Reagan osb. Der er filmstjerner og celebritetar. Men der var ikkje eit einaste ord om desse fattige ho hadde hjelpt. Hennar innsats gjekk ut på å gi mat, vatn og litt husly til ein liten del av slummen i Calcutta (Kolkata i dagens språkdrakt), og heimane hennar behandla monge sjuke born. Ofte med heilt tilfeldig metodar og resultat. På grunn av mangelen på utdanna medisinsk personell var det i regelen udanna nonner som sto for medisinske vurderingar. Desse vurderingane inneheldt sjeldan smertestilling: Liding og pinsle var ein måte å kome nærare gud - eg skjønar at dette er viktigare enn helsestell for ein misjonær. Då var det viktigare å telle talet på omvende sjelar: I ein millionby med både hinduar og muslimar hadde sjukesystrene instruksar på å spørje dei døyande om dei ville ha ein gratisbillett til himmelen - om dei svara ja blei dei døpte med kviskrestemme i same straksen. Mor Teresa samla inn milliardar av pengar for den katolske kyrkja, og det vesle ho brukte av dette gjekk med til plaster, bandasje og biblar. Ho kunne godt ha spandert ein paracet eller to, kanskje ein lege eller tre. I staden uttalte ho at ho tykte at ’det er vakkert for dei fattige å akseptere sitt lodd, å dele sin lidenskap med Kristus. Verda er godt hjelpt med lidinga åt dei fattige’. Jauda, Gonxha, du kunne ha lurt dei fleste, du, og det gjorde du.