Det er tidleg desembermorgon på Tanum skole i Vestfold på syttitalet. Ute er verda i svart-kvitt. Inne er lyset sløkt. Adventsforventningane ladar lufta i klasserommet. Tjueein forventningsfulle fjerdeklassingar følgjer læraren sine rørsler der han tar opp fyrstikka. Den raude, heimesydde boblebuksa mi klør. Eg rakk ikkje å ta henne av før det ringde inn, og i friminuttet må eg uansett ha henne på. Enno er det ikkje så kaldt at vi kan få vere inne i friminuttet, men det vil vi heller ikkje. Vaktmeisteren har nemleg måka all snøen inn mot midten av skuleplassen, og i kvart friminutt lagar vi holegangar etter mønster frå Barbapappas arkitektur.
Læraren tenner fyrstikka. «Så tenner vi ett lys i kveld». Adventslyset ber bod om gode dagar for ein slikkmunn. Mamma har tatt fram smultgryta, og kanskje luktar det ferske hjortehorn når eg kjem heim. Mange andre familiar lagar smultringar, men eg som har foreldre med Vestlandsbakgrunn, er van med at våre tradisjonar er litt annleis. Og dessutan er hjortehorn klart best. Får håpe mamma doblar porsjonen, sjølv om det blir åtte egg. Eg forstår at det er i dyraste laget med så mange egg. Mamma jobbar halve dagar, slik at ho kan vere heime når vi kjem med skulebussen. Vi blir garantert trygge og harmoniske barn av det, vi tre. Omgrepet «nøkkelbarn» er ukjent. Men tenk om vi likevel har råd til å doble porsjonen. Då kan vi slå oss lause og smake på herlegdomen FØR jul, sjølv om vi ikkje har slått oss. Det er mykje trøyst i eit hjortehorn, nesten så det er verdt å gå på ein smell.
«…vi tenner det for glede». I går tok vi fram adventskalendaren. Vi veit jo kva som kjem, og det er ikkje sjokolade. I dag er det bilete av ei sol, i morgon eit epletre. Eg kjenner kanskje ikkje så mange som har ein adventskalendar som startar med bilete av skapinga og jobbar seg gjennom både Johannes døyparen og profetiar om endetid. Slik er det å vere frå ein familie som både har Vestlandsbakgrunn og utvida formålsparagraf. Men møtet med den same kalendaren kvart år har uansett ein magisk verknad på adventsstemninga, og eg ville aldri ha bytta med sjokolade. Trur eg. Bak den største luka er det bilete av Maria og Josef med Jesusbarnet. Eg kan sjå og sjå på denne kalendaren som har motiv frå ein orientalsk landsby. Magien ligg i gjenkjenninga kvart einaste år.
«Det står og skinner for seg selv, og oss som er til stede». Det dryssar lett ute. Læraren blæs ut fyrstikka før han puttar henne tilbake i fyrstikkeska. Han har altså lært. I advent i fjor berre vifta han fyrstikka lett før han putta henne tilbake i eska. Sekundet etter sa heile fyrstikkeska «poff», noko vi har ledd av i eit heilt år. Men vi må ha respekt for læraren, seier foreldra våre. Det har halde hardt for min del, etter at han påstod at Vestfjorden er Noregs lengste fjord. Du tullar ikkje med Noregs lengste fjord til eit barn som køyrer Vestlandet kvar einaste sommar på veg til besteforeldre. Røyken frå fyrstikka fyller no rommet og blandar seg med forventninga og lukta av våte polvottar til tørk på varmomnen. Ingen eksplosjon denne gongen. No går himmelen ute over i fargesending. Ei rosa stripe har lagt seg over gymsaltaket. Ingen gym i dag, det blir juleverkstad i staden. Det er heilt greitt, det, lærar. Faktisk ekstrabonus for meg som ikkje er så glad i gym. Vi skal lage tidenes lengste glanspapirlenke, kanskje ho rekk rundt heile klasserommet. Frå og med i dag blir det berre betre i tjuefire dagar framover. Og heime ventar mamma med hjortehorn.
Som personleg ansvarleg for mine eigne barn si adventsstemning, har det hendt eg har følt ansvaret for tjuefire forventningsmetta dagar tynge. Advent har kome med stilbunkar og skuldrer til opp under øyrene. Det har vore svidde fingertuppar på eit glovarmt krumkakejern, og tårer i pepperkakedeigen som klistrar seg til benken. Advent kan fort bli som ei assosiert utgåve av tv-serien «24». Vi mødrer har 24 kritiske dagar på oss til å sikre barna våre lykkelege barndomsminne. Det kan halde hardt. Men vi gjer så godt vi kan. Om det så skal koste oss åtte egg.
No er det nesten lyst over gymsaltaket, og Inger Hagerup sitt adventsdikt går mot slutten. «Så tenner vi ett lys i kveld, vi tenner det for glede.» Skuledagen startar, og heretter blir alt berre betre, i tjuefire dagar framover.
Sannsynlegvis idylliserer vi slike minne. Men lat meg ei lita stund denne desembermorgonen vere ti år og lada med adventsforventningar, mens dagen ute lysnar. Dei brende fingertuppane kjem tidsnok.